Sự lụi tàn của một thế hệ

Trong kỳ trước DANH BẠ GĐPT tôi có nói rằng ý tưởng về việc thành lập DANH BẠ WEBSITES GĐPT không mới, ý tưởng về việc xây dựng một website chuyên viết về GĐPT lại càng cũ kỹ. Bởi vì lang thang trên thế giới mạng bao la người ta dễ dàng bắt gặp những trang web GĐPT được những anh chị em Lam viên tâm huyết viết ra cách đây hàng chục năm từ thời điểm phôi thai của internet.

Từ khi internet ra đời nó đã đem lại lợi ích to lớn cho loài người đến nỗi người ta phải gọi là cuộc cách mạng thứ 3, cách mạng thông tin. Internet chính là công cụ để làm “phẳng thế giới”. Internet đã xây dựng nên một thế giới mà ở đó con người không cần phải đi để có thứ mình cần, nó đã san bằng khoảng cách về không thời gian. Internet đã trao cho mọi người quyền bình đẳng đứng vào cuộc đua để làm thay đổi thế giới.

Bắt đầu những năm cuối của thập niên 90 thế kỷ trước internet bắt đầu có sự phát triển thần kỳ gắn liền với 3 đại gia công nghệ thời bấy giờ là IBM, Microsoft và Yahoo. IBM cung cấp phần cứng (chiếc máy tính), Microsoft cung cấp phần mềm – hệ điều hành Windows 95 và Yahoo giúp đỡ kết nối thế giới lại với nhau qua internet. Ngày nay khi nhắc đến internet người ta nhắc gới Google nhưng mười năm về trước Yahoo là số 1. Trong những dịch vụ của Yahoo có một dịch vụ rất tuyệt vời đó là Yahoo!GeoCities.

GeoCities là nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ website miễn phí đầu tiên trên thế giới ra đời năm 1994. Trong những ngày đầu, người dùng của GeoCities sẽ tạo ra những trang web và đặt chúng tại một “thành phố” (city). Dựa trên nội dụng các trang web, các thành phố này được đặt tên theo những thành phố có thật ngoài đời. Ví dụ: các website liên quan đến công nghệ thông tin sẽ được đặt tại thành phố Silicon Valley (thung lũng silicon), các web với mục đích giải trí sẽ được đặt tại thành phố Hollywood. Vào tháng giêng 1999 thời phát triển đỉnh điểm của các công ty công nghệ, Yahoo đã mua lại GeoCities với giá 3.57 tỷ đô-la bằng cổ phiếu thành lập nên Yahoo!GeoCities. Geocities đã khởi xướng phong trào “website miễn phí” là cội nguồn của blog ngày nay. Ban đầu nó cung cấp một trang mạng được thiết kế sẵn miễn phí, sau này nó cung cấp cho người dùng thiết lập các website tương tác, định hướng cộng đồng và tích hợp cả diễn đàn (forum).

Lịch sử sự phát triển các trang web GĐPT gắn liền với sự phát triển của internet. Sau biến cố 75, một số anh chị em sang Mỹ định cư đã đem theo tinh thần của GĐPT. Nơi xứ lạ quê người nhiều anh chị đã lập gia đình riêng và xây dựng nên GĐPT khắp mọi nơi. Một thế hệ được sinh ra và hấp thu nền văn hóa giáo dục Mỹ. Hiển nhiên thế hệ đoàn sinh Huynh trưởng này có điều kiện và cơ hội nắm bắt các xu thế, kỹ thuật công nghệ đương thời và tận dụng nó vào sinh hoạt GĐPT. Song song đó trong cùng thời điểm này hàng loạt thuyền nhân Việt Nam vượt biên ra nước ngoài. Cho đến những năm 1997 khi Mỹ và Việt Nam bắt đầu bình thường hóa quan hệ nối lại các chính sách kinh tế một số con em của chính quyền Sài Gòn cũ bắt đầu xuất ngoại theo diện HO. Các anh chị này ra đi vẫn mang theo nỗi hoài mong cố hương nên có nhu cầu trao đổi tin tức với những người thân quen từ xa là điều dễ hiểu.

Năm 1999 các công ty công nghệ dot-com liên tục phát triển và đem lại lợi nhuận khổng lồ gây nên tiếng vang rất lớn trong đời sống xã hội, nhất là đời sống của người dân Mỹ. Việc Yahoo mua lại GeoCities để thành lập Yahoo!GeoCities chắc chắn sẽ được báo chí thông tin chi tiết. Cho nên chẳng có gì lạ nếu như trong thời điểm này (1994-1999 ) hàng loạt các website GĐPT ra đời trên nền Geocities do ảnh hưởng của thời cuộc, truyền thông. Tuy vậy phải thừa nhận rằng nhu cầu trao đổi thông tin bằng cách này hay cách khác giữa các Lam viên. Sự kiện này cũng chứng minh một điều những thế hệ đoàn sinh Huynh trưởng trẻ luôn là người bắt nhịp sự tiến bộ khoa học kỹ thuật của xã hội và là những người đi tiên phong trong việc ứng dụng các thành tựu này vào sinh hoạt GĐPT.

Hầu hết các trang web được thành lập trong thời gian này thuộc các đơn vị tại Mỹ. Ở Việt Nam thời điểm này internet là cái gì đó xa lạ. Rất nhiều người còn chưa biết khái niệm internet. Khi mua chiếc máy tính đầu tiên năm 1999, tôi đã từ chối bỏ thêm 10 đô-la để mua thêm một cái modem kết nối internet với lý do chẳng thấy có lợi gì! Phải đến năm 2000 diễn đàn đầu tiên mới xuất hiện tại Việt Nam và đến năm 2005 phong trào làm web hoặc viết blog mới bắt đầu phát triển mạnh.

Bóng dot-com vỡ, 2 năm sau, hàng loạt các công ty công nghệ phá sản, cùng thời điểm này các trang web GĐPT trên GeoCities bắt đầu dừng hoạt động vì không còn được cập nhật và được các Lam viên quan tâm nữa. Tôi đoán việc đứng ra thành lập và điều hành các website này là những đoàn sinh Huynh trưởng trẻ. Điều gì khiến họ từ bỏ đứa con tinh thần của mình. Nếu không có tâm huyết thì họ đã không bỏ công sức tiền bạc, thời gian để thành lập website. Những anh chị em nào có làm web sẽ thấy rõ trang web không đơn giản chỉ là một nơi để viết thứ gì đó. Web còn chở trong lòng nó những tâm tư nguyện vọng người làm ra nó. Nếu còn sinh hoạt, liệu họ có bỏ dở nữa chừng việc cập nhật và phát triển những trang web GĐPT hay không?

Việc hàng loạt trang web GĐPT ngừng hoạt động và bị hoang hóa chỉ ra rằng một thế hệ Huynh trưởng đoàn sinh trẻ nhiệt huyết với GĐPT đã rời xa màu áo Lam. Điều đó thật đau lòng, nhưng không còn cách giải thích nào khác.

Nguyên nhân của việc này tôi không biết? Nhưng dù là nguyên nhân gì đi chăng nữa thì đó cũng là một tổn thất hết sức to lớn cho GĐPT ở hải ngoại đặc biệt là Mỹ. Đánh mất một thế hệ đoàn sinh Huynh trưởng ở hải ngoại nhiệt huyết tài năng, gần gũi với GĐPT và dễ tiếp cận nhất, liệu rồi đến thời con cháu, thế hệ thứ 3 thứ 4 có còn đến với GĐPT nữa hay không khi xung quanh họ một nền văn hóa Mỹ xa lạ. Chúng ta không thể không đặt câu hỏi, liệu rồi đây GĐPT tại hải ngoại có còn giữ được bản sắc GĐPT Việt Nam hay chăng? Và biết bao giờ GĐPT ở Hải ngoại mới lại đào tạo được một lớp đoàn sinh Huynh trưởng có tài năng, có kiến thức có nhiệt tâm đối với GĐPT như vậy nữa?

Thế giới mạng tuy bao la rộng lớn nhưng vẫn có dấu vết của nó, 5 năm trở lại đây hầu như không có một trang web nào của các đơn vị hải ngoại được thành lập và  vận hành theo kịp sự phát triển của internet. Trong 5 năm đó rất rất nhiều các trang web ra đời dựa trên những thành tựu của công nghệ thông tin đều do những bạn trẻ chưa đầy 30 làm chủ. Điều đó chứng tỏ lớp đoàn sinh Huynh trưởng trẻ tại hải ngoại thờ ơ với GĐPT lắm lắm. Bởi vì người ta không thể viết về thứ người ta không yêu. Nếu không có một tình yêu mãnh liệt với GĐPT thì người ta không thể xây dựng một trang web viết về GĐPT. Nguyên lý ấy thật đơn giản đến đau lòng.

Tháng 10 năm 2009 Yahoo tuyên bố đóng cửa dịch vụ web Yahoo!GeoCities của mình đồng thời khép lại một đoạn đường lịch sử của các trang web GĐPT. Trong 38 triệu trang web do người dùng tạo ra trên Geocities có không ít những trang của anh chị em Lam viên khắp nơi dựng nên. Khi Geocities đóng cửa một trang web khác http://reocities.com  được những người hâm mộ tạo nên mới mục đích bảo tồn những giá trị lịch sử của thế giới web trải dài trong 15 năm tồn tại của Geocities. Reocities đã trở thành một thánh tích của internet.

Lang thang trong thế giới của ReoCities tôi đã tìm được rất nhiều thứ của quá khứ: Những bài thơ văn, những bức ảnh đã úa màu… Đó quả thật là những báu vật của thời gian. Cảm giác khi lướt qua những trang web này giống như bạn đi qua những phế tích vàng son một thời…

“… lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
nền cũ lâu đài bóng tịch dương…”

Minh Triết